Żurek Wielkanocny - Tradycyjna Polska Zupa na Święta
Żurek, znany również jako biały barszcz, to jedna z najbardziej charakterystycznych zup polskiej kuchni. Jest to kwaskowa, aromatyczna zupa przygotowywana na bazie zakwasu z mąki żytniej, z dodatkiem białej kiełbasy, wędzonki i jajek. Żurek jest nieodłącznym elementem wielkanocnego stołu, symbolizującym nowe życie i odrodzenie.
Ten przepis na tradycyjny żurek wielkanocny łączy w sobie wielowiekową tradycję z nowoczesnym podejściem do kuchni. Zupa ta jest nie tylko pyszna, ale również bardzo sycąca, dzięki czemu doskonale sprawdza się jako główne danie. Przygotowanie własnego zakwasu wymaga nieco czasu, ale efekt końcowy z pewnością wynagrodzi wszelkie starania.
Historia żurku
Żurek to danie o bogatej historii, sięgającej średniowiecza. Początkowo była to prosta zupa przygotowywana przez ubogą ludność wiejską z zakwaszonej mąki żytniej. Z czasem do zupy zaczęto dodawać dostępne składniki, takie jak ziemniaki, kiełbasa czy jajka, co znacznie wzbogaciło jej smak.
Nazwa "żur" lub "żurek" pochodzi od niemieckiego słowa "sauer" oznaczającego "kwaśny". W różnych regionach Polski zupa ta przybiera różne formy - na Śląsku podawana jest z ziemniakami, w Wielkopolsce z grzybami, a na Podlasiu z dodatkiem suszonych owoców.
Szczególne znaczenie żurek zyskał w tradycji wielkanocnej. W okresie Wielkiego Postu był jednym z niewielu dań, które można było spożywać, a w Wielką Sobotę przygotowywano go na święcenie. W Wielkanoc żurek podawany jest z białą kiełbasą i jajkiem, symbolizując zakończenie postu i celebrację nowego życia.
Składniki
Na zakwas (przygotowanie 4-5 dni wcześniej):
- 200 g mąki żytniej razowej
- 2-3 ząbki czosnku
- 3-4 liście laurowe
- 5-6 ziaren ziela angielskiego
- 5-6 ziaren czarnego pieprzu
- 1 łyżeczka majeranku
- Skórka chleba żytniego razowego (opcjonalnie)
- 800 ml przegotowanej, ostudzonej wody
Na wywar:
- 500 g białej kiełbasy surowej
- 300 g wędzonego boczku lub żeberek
- 1 duża marchewka
- 1 pietruszka
- 1/2 selera
- 1 duża cebula
- 3 ząbki czosnku
- 4-5 liści laurowych
- 5-6 ziaren ziela angielskiego
- 10 ziaren czarnego pieprzu
- 1 łyżka majeranku
- 2 łyżki chrzanu (najlepiej świeżo startego)
- 2 łyżki śmietany 18% lub 22%
- Sól i pieprz do smaku
Do podania:
- 6 jajek ugotowanych na twardo
- Świeży majeranek do posypania
- Świeżo zmielony czarny pieprz
Sposób przygotowania
-
Przygotowanie zakwasu (4-5 dni wcześniej)
W dużym słoiku wymieszaj mąkę żytnią z przegotowaną, ostudzoną wodą. Dodaj obrane i przekrojone na pół ząbki czosnku, liście laurowe, ziele angielskie, pieprz i majeranek. Jeśli masz, dodaj skórkę chleba żytniego razowego, która przyspieszy proces fermentacji. Słoik przykryj gazą lub ściereczką (nie zamykaj szczelnie) i odstaw w ciepłe miejsce na 4-5 dni. Codziennie mieszaj zakwas drewnianą łyżką.
-
Przygotowanie wywaru
Do dużego garnka wlej około 2,5 litra wody. Dodaj umyte i pokrojone warzywa (marchewkę, pietruszkę, seler), przekrojoną na pół cebulę (możesz ją wcześniej przypalić na suchej patelni dla głębszego aromatu), czosnek, liście laurowe, ziele angielskie i pieprz. Dodaj biała kiełbasę i wędzonkę. Gotuj na małym ogniu przez około 40 minut. Po tym czasie wyjmij kiełbasę i wędzonkę, a wywar przecedź przez sito.
-
Przygotowanie kiełbasy i wędzonki
Kiełbasę i wędzonkę pokrój w plasterki lub kostkę, w zależności od preferencji. Część kiełbasy możesz podsmażyć na patelni dla bardziej intensywnego smaku.
-
Łączenie zupy
Do przecedzonego wywaru dodaj zakwas (wcześniej odcedzony z przypraw), stopniowo wlewając i mieszając, aby uzyskać odpowiednią kwasowość i gęstość zupy. Pamiętaj, że nie musisz użyć całego zakwasu - dodawaj go stopniowo do uzyskania pożądanego smaku. Dodaj majeranek i chrzan. Zagotuj całość.
-
Zabielanie zupy
W małej misce wymieszaj śmietanę z kilkoma łyżkami gorącej zupy, aby ją zahartować. Następnie wlej śmietanę do zupy, mieszając, aby się nie zważyła. Zagotuj jeszcze raz, ale nie gotuj zbyt długo po dodaniu śmietany.
-
Dodanie mięsa
Dodaj pokrojoną kiełbasę i wędzonkę do zupy. Dopraw solą i pieprzem według uznania.
-
Przygotowanie jajek
Jajka ugotuj na twardo (około 8-10 minut od momentu zagotowania wody), ostudź, obierz i przekrój na połówki.
-
Podawanie
Żurek podawaj gorący, z połówką jajka w każdej porcji. Posyp świeżym majerankiem i świeżo zmielonym czarnym pieprzem. Tradycyjnie żurek podaje się również w chlebie - w tym celu wydrąż okrągły bochenek chleba, lekko zrumień go w piekarniku i wlej do niego zupę.
Wskazówki
- Jeśli nie masz czasu na przygotowanie własnego zakwasu, możesz użyć gotowego zakwasu z butelki dostępnego w sklepach. Jednak domowy zakwas ma niepowtarzalny smak i aromat.
- Żurek zyskuje na smaku, jeśli odstoi przez noc w lodówce, dlatego warto przygotować go dzień przed podaniem.
- Jeśli zupa jest zbyt kwaśna, możesz dodać odrobinę cukru, aby zrównoważyć smak.
- Dla bardziej wyrazistego smaku wędzonego, możesz dodać do wywaru kości wędzone lub boczek wędzony.
- Tradycyjnie żurek wielkanocny przygotowuje się na wywarze z białej kiełbasy, jednak możesz użyć również wywaru mięsno-warzywnego lub drobiowego.
- W niektórych regionach Polski do żurku dodaje się również grzyby suszone, które nadają zupie głębszy, leśny aromat.
Regionalne odmiany żurku
Żurek śląski
Na Śląsku żurek tradycyjnie podawany jest z ziemniakami gotowanymi osobno lub dodanymi bezpośrednio do zupy. Często serwuje się go również z jajkiem sadzonym zamiast jajka na twardo.
Żurek staropolski
W tej wersji do zupy dodaje się suszone grzyby (głównie borowiki), które wcześniej moczy się i gotuje. Wywar grzybowy łączy się z zakwasem, tworząc niezwykle aromatyczną zupę.
Żurek kujawski
W regionie Kujaw żurek przygotowuje się z dodatkiem suszonych owoców, takich jak śliwki czy jabłka, co nadaje mu lekko słodkawy posmak, kontrastujący z kwaskowatością zakwasu.
Żurek postny
W okresie Wielkiego Postu przygotowuje się wersję bez mięsa, na wywarze z warzyw, z dodatkiem grzybów. Taka zupa jest lżejsza, ale nadal bardzo smaczna i aromatyczna.
Wartości odżywcze (przybliżone, na porcję)
- Kalorie: 380 kcal
- Białko: 20 g
- Węglowodany: 25 g
- Tłuszcze: 22 g
- Błonnik: 3 g
Udostępnij przepis
Podobne przepisy
Tradycyjny Bigos
Klasyczny polski bigos z kapustą, mięsem i grzybami. Idealny na zimowe dni.
Zobacz przepis
Pierogi Ruskie
Pyszne pierogi z nadzieniem z ziemniaków i twarogu. Tradycyjne polskie danie.
Zobacz przepis
Komentarze (4)
Magdalena Kowalczyk
Przepyszny żurek! Od lat szukałam przepisu, który przypominałby mi smak żurku mojej babci i wreszcie go znalazłam. Zakwas wyszedł idealnie, a zupa miała wspaniały, głęboki smak. Dziękuję za ten przepis!
Tomasz Nowak
Pierwsza próba zrobienia domowego zakwasu i od razu sukces! Zastosowałem się dokładnie do wskazówek i żurek wyszedł przepyszny. Cała rodzina była zachwycona. Na pewno będę przygotowywał go częściej, nie tylko na święta.
Anna Wiśniewska
Dodałam do wywaru suszone borowiki i smak był niesamowity! Polecam tę modyfikację wszystkim miłośnikom grzybów. Żurek podałam w chlebie i wyglądał jak z najlepszej restauracji.
Jan Kowalski
Jako Ślązak muszę przyznać, że ten żurek jest prawie tak dobry jak ten, który robiła moja mama! Dodałem ziemniaki, jak w przepisie na żurek śląski, i było to idealne danie na chłodny, jesienny wieczór.